Kechagias, C. (2015, December, 09). Ο σαιξπηρικός ήρωας Φάλσταφ. (Shakespeare’s sir John Falstaff). christoskechagias.com

Οι «Εύθυμες Κυράδες του Ουίνδσορ» (Merry Wives of Windsor) του Σαίξπηρ ετοιμάστηκαν κατόπιν παραγγελίας -όπως λέγεται- της βασίλισσας Ελισάβετ Α’ που επιθυμούσε διακαώς να δει τον Φάλσταφ ερωτευμένο. Ο Σαίξπηρ (γύρω στα 1597), έπλασε τον χαρακτήρα του Φάλσταφ (τον Falstaff  τον δημιούργησε το 1589 για τον «Henry IV», πάνω στον σερ Τζον Φάλσταφ, έναν δειλό ιππότη… Tο όνομα ο Shakespear το πήρε από τον πραγματικό, που πολέμησε στον εκατονταετή πόλεμο).

Στα 1597, ο ποιητής βάζει τον ήρωά του να εμφανίζεται ως μέθυσος και ταραχοποιός στρατιώτης, που σχολιάζει με άνεση τα πολιτικά δρώμενα. Στον Henry V ανακοινώνεται ο θάνατος του  ήρωα. Τον χαρακτήρα, ο ποιητής τον ξεσήκωσε από τον σερ Τζον Όλντκαστλ (Sir John Oldcastle 1378-1417), αρχηγό της σέκτας των Λολλάρδων, που απαγχονίστηκε ως αιρετικός, μετά μάλιστα από καταδίκη περί συνωμοσίας εναντίον του βασιλιά, αφού φυλακίστηκε επί 40 ημέρες στον Πύργο του Λονδίνου.

Από αυτόν τον ερωτευμένο, φανφαρόνο, φωνακλά, αποτυχημένο διαφθορέα σαιξπηρικό Φάλσταφ, που με την πάροδο του χρόνου έγινε το ..πρότυπο της καλοπέρασης, της ηδονής του φαγητού και ποτού, αλλά και της μεγαλαυχίας, εμπνεύστηκαν συνθέτες όπως ο Antonio Salieri και ο Giuseppe Verdi (1893), αλλά και ο Ralph Vaughan Williams που συνέθεσε το έργο «Sir John in Love» (Ερωτευμένος σερ Τζον) στα 1929.

Στις «Εύθυμες Κυράδες του Ουίνδσορ» (στ. 1440/Πράξη ΙΙΙ, Σκηνή 3) λοιπόν, ο Σαίξπηρ προαναγγέλλει την άφιξη του Φάλσταφ ως εξής:

Go to, then: we’ll use this unwholesome humidity,
this gross watery pumpion; we’ll teach him to know
turtles from jays.

«Pumpion» είναι η «κολοκύθα«, πρόγονος του όρου «pumpkin» που χρησιμοποιείται σήμερα στα αγγλικά. Πριν το pumpion υπήρχε ο όρος «ponpon» στα γαλλικά, που κι αυτό με τη σειρά του βγαίνει από το «pepon», το οποίο δεν είναι άλλο από το ..γνωστό μας «πεπόνι» (τα «κολοκυνθοειδή» γενικά {Cucurbitaceae} περιλαμβάνουν αγγούρια, κολοκύθες, πεπόνια κλπ). «Σικυός πέπων» είναι το μη ώριμο, το άγουρο πεπόνι, το αγγούρι (Ιπποκρ. 497.21 και Αριστοτ. Προβλ. 20.32,1). Στον Όμηρο (Ιλιάδα Ε 109), η προσφώνηση δηλώνει στοργή («καλέ μου»), ενώ μεταφορικά δηλώνει τον ήπιο, μαλθακό κλπ. (πρβλ. Αττ.).

Φαίνεται ότι η γνωστή μας κολοκύθα του νεο-ιρλανδικού μύθου του Halloween προέρχεται από τις ποικιλίες που έφτασαν στην Ευρώπη από την αμερικανική ήπειρο τον 15ο αι. Ξαναεισήχθησαν ως εθιμικό αποτρεπτικό μέσο (και αργότερα ως αγαπημένη ηλιθιότητα ταινιών τρόμου του Hollywood) στο Νέο Κόσμο και κυρίως χρησιμοποιήθηκαν ως φαναράκια ή μάσκες που τρομάζουν τους νοικοκυραίους. Καμία σχέση με τον φανφαρόνο, ..κολοκύθα Φάλσταφ.

Και η αρχετυπική Σταχτοπούτα όμως (βλ. Κινεζικό μύθο του 850 μ.Χ και τον αρχαιότερο παράλληλο αιγυπτιακό ή/και αρχαιοελληνικό μύθο),  χρησιμοποιεί την κολοκύθα στη γνωστή σε όλους μεταμόρφωση της παραμυθικής εκδοχής των αδερφών Γκριμ ή άλλων, μετασχηματίζοντάς τη (μέσω της νονάς-νεράιδας) σε άμαξα, με άλογα, αμαξά και ακολούθους. Γιατί πράγματι, ο καρπός αυτός κρύβει μέσα του τεράστια γονιμική δύναμη, αρκεί η νεαρή μάγισσα που τον έχει στα χέρια της να έχει τις δυνάμεις να τον μεταμορφώσει σε θαύμα..

Εικόνες (κατά σειρά) :

• Falstaff at Herne’s Oak, from «The Merry Wives of Windsor,» Act V, Scene v, James Stephanoff, 1832 (wikipedia)
• John Bale: Additional Sources (luminarium.org)
• Sir John Oldcastle (nndb.com)
• Falstaff by Verdi (zyxmusic.co.uk)
• https://www.facebook.com/ioulietta.commeca (published: Fusion Flowers magazine)

Bibliography:

1. Kechagias, C. (2009). On the nature of position. Athens: Herodotos.
2. Κεχαγιάς, Χ. (2006). Λειτουργικές Αρχές και Κοινωνική Δομή του Ελληνικού Πολιτισμού,(book),[σσ. 900]. Αθήνα: Ατραπός [ISBN: 960‐88699‐3‐5].